Chemizm aparatu asymilacyjnego drzew
Pobór próbek aparatu asymilacyjnego z drzew stojących
Próbki aparatu asymilacyjnego pobiera się na SPO II rzędu, na których występuje drzewostan.
Próbki pobierane są na każdej powierzchni z 5 drzew, oznaczonych cyframi rzymskimi: I, II, III, IV i V.
W przypadku usunięcia drzewa należy dokonać wyboru nowego, oznaczyć je cyfrą rzymską drzewa usuniętego, a fakt dobrania nowego drzewa odnotować w raporcie. Drzewa należy dobierać spośród drzew gatunku panującego I i II klasy Krafta (górujące i panujące), znajdujących się w granicach powierzchni dendrometrycznej i cechujących się defoliacją zbliżoną do średniej w całym drzewostanie (dopuszczalna różnica ±5%). Nowo dobrane drzewa należy oznakować przez namalowanie białą farbą pasa na wysokości od 1,5 do 1,8 oraz numeru drzewa (cyfrą rzymską odpowiadającą numerowi drzewa usuniętego)
Próbki aparatu asymilacyjnego w przypadku drzew liściastych (dąb i buk) należy pobrać w 2 połowie sezonu wegetacyjnego (w okresie początek lipca – połowa sierpnia).
Pozyskanie igieł (świerk, sosna) następuje po zakończeniu sezonu wegetacyjnego, w miesiącach październik – listopad. Pozyskane gałęzie muszą zapewnić możliwość pobrania bieżącego i poprzedniego rocznika igieł.
Aparat asymilacyjny należy pozyskać z czterech stron korony drzewa, z gałęzi znajdujących się w górnej (5-7 okółek), zewnętrznej części korony, rosnących przy dostępie światła.
W przypadku niewidocznych okółków, koronę drzewa należy podzielić na 3 równe części i pozyskać próbki aparatu asymilacyjnego z górnej części korony, ale nie z samego wierzchołka.
W drzewostanach iglastych z każdego drzewa pobiera się próbki reprezentujące igliwie bieżącego rocznika i ubiegłoroczne (patrz rycina).
Liście i pędy z igłami pozyskane z danego drzewa i tworzące próbkę jego aparatu asymilacyjnego pakowane są oddzielnie do papierowych kopert.
Schemat gałęzi świerka z igłami przewidzianymi do pozyskania (rocznik 1 i 2)
Dopuszcza się wyłącznie wchodzenie na drzewa (tak jak przy zbiorze szyszek). Zbiór pędów z igłami/liśćmi powinien być wykonany z jak najmniejszym oddziaływaniem destrukcyjnym na drzewa – te same drzewa będą wykorzystywane w przyszłości, w kolejnych cyklach pozyskania próbek aparatu asymilacyjnego. Odnosi się to zarówno do uszkodzeń kory drzew, jak i gałęzi i pędów w koronie.
Każde drzewo próbne, z którego pobrano próbki igliwia bądź liści, podlega ocenie defoliacji i ocenie odbarwienia w odstopniowaniu co 5%, zgodnie z zasadami stosowanymi przy ocenie stanu zdrowotnego drzew na SPO I i II rzędu.
Metodyka i procedury wykonywania analiz chemicznych próbek aparatu asymilacyjnego
Przygotowanie próbek do badań
Przyjęty do laboratorium świeży materiał roślinny podlega rejestracji poprzez nadanie próbkom unikalnego kodu laboratoryjnego oraz jest niezwłocznie suszony w temperaturze nie przekraczającej 70°C do stałej masy (min. 24 godziny). Po wysuszeniu pozyskiwane są próbki liści i igieł do badań laboratoryjnych, przy czym osobno pozyskiwano igły z pierwszego i drugiego rocznika.
Oznaczenie masy 1000 igieł i liści
W celu oznaczenia masy tysiąca igieł i liści odlicza się niezbędną liczbę igieł i liści do naczynek wagowych, suszy do stałej masy w 70°C, waży, po czym ponownie suszy w celu ustalenia suchej masy w 105°C. Pozostały materiał roślinny po zmieleniu w młynku roślinnym i zabezpieczeniu w szklanych pojemnikach podlega analizom chemicznym.
Próbki materiału roślinnego po przyjęciu do laboratorium.
Podział na pierwszy i drugi rocznik igieł
Próbka materiału asymilacyjnego przygotowana do badań laboratoryjnych
Analizy chemiczne
Zakres badań chemicznych obejmuje:
– oznaczenie zawartości węgla całkowitego C i azotu całkowitego N według procedury PB-04, ed. 8 z dn. 01.03.2021 r. metodą analizy elementarnej na automatycznym analizatorze VarioMAX cube Elementar®;
Analiza C i N na automatycznym analizatorze VarioMAX cube Elementar®
– oznaczenie makro-, mikroelementów oraz metali ciężkich: Ca, K, Mg, P, S, Mn, Na, Fe, Al, Ni, Cd, Cu, Pb, Zn według procedury PB-07, ed. 9 z dn. 01.03.2021 r. metodą atomowej spektrometrii emisyjnej z plazmą argonową wzbudzaną indukcyjnie, po mineralizacji próbki w mieszaninie kwasów azotowego V i chlorowego VII.
Jakość wyników badań
Analizy wykonywane są w akredytowanym laboratorium badawczym o numerze akredytacji AB740.
Każda z serii pomiarów zawiera więcej niż jedną próbkę kontrolną, a wyniki pomiarów materiałów odniesienia – kontrolnych są nanoszone na karty kontrolne i interpretowane pod kątem potencjalnych przekroczeń wartości granicznych i trendów zmian. Jeżeli wynik pomiaru materiału odniesienia nie mieści się w podanym na karcie kontrolnej zakresie, analizy próbek są powtarzane od ostatniego akceptowalnego wyniku materiału odniesienia. Jako materiały kontrolne stosowano własne materiały odniesienia, materiały pochodzące z minionych porównań międzylaboratoryjnych/badań biegłości o znanym składzie oraz certyfikowany materiał roślinny. W każdej serii pomiarów sprawdzana była również czystość kwasów używanych do roztworzenia próbek.
Aparatura (ICP-OES) do oznaczania składu mineralnego materiału roślinnego