Badania gleb leśnych

Metodyka poboru próbek gleby na SPO II rzędu

Pobór próbek ściółki i gleby na SPO II rzędu realizowany jest według poniżej opisanych zasad.

1. Próbki próchnicy do oznaczania suchej masy (2 próbki z poziomów Ol i Ofh)

Próbki pobiera się w centrum SPO II rzędu i z miejsca typowego dla całej powierzchni przy użyciu ramki o wymiarach 25×25 cm. Do jednego worka płóciennego należy pobrać jedną ramkę z podpoziomu Ol, a do drugiego worka – jedną ramkę z podpoziomu Of i Oh, lub Ofh (w zależności od typu próchnicy). Próbki te będą służyły do oznaczenia suchej masy próchnicy nadkładowej przypadającej na jednostkę powierzchni.

Ramka do pobierania próbek próchnicy

2. Próbki zbiorcze próchnicy do oznaczania składu chemicznego (2 próbki z poziomów Ol i Ofh)

Z dziewięciu miejsc, z których pobierane będą próbki z warstw gleby mineralnej, należy pobrać do plastikowego wiadra próbkę zbiorczą z podpoziomu Ol, a następnie, do drugiego wiadra, próbkę zbiorczą z podpoziomów Of, Oh lub Ofh (w zależności od typu próchnicy). Zawartość wiader dokładnie wymieszać i pobrać z każdego próbkę o objętości 1 litra do płóciennych woreczków.

3. Próbki zbiorcze z określonej głębokości (5 próbek z warstw mineralnych)

Na powierzchni obserwacyjnej mającej kształt zbliżony do prostokąta wyznacza się przekątne (patrz schemat). Na przecięciu się przekątnych zaznacza się punkt środkowy. Następnie na każdej z przekątnych wyznacza się w równych od siebie odległościach 4 punkty (po dwa z każdej strony punktu środkowego). Jeżeli taki punkt wypada w granicach powierzchni do oceny runa leśnego i odnowienia naturalnego, wyznaczonej w terenie palikami, należy przesunąć punkt poboru próbki poza powierzchnię w najbliższej odległości od teoretycznie wyznaczonego punktu. Należy zwrócić uwagę, aby nie pobierać próbek z miejsc poboru z lat poprzednich.

x				x
	x		x
		x
	x		x
x				x

Schemat lokalizacji punktów poboru próbek pojedynczych

Próbki zbiorcze z warstw o głębokości 0-5, 5-10, 10-20, 20-40 i 40-80 cm należy pobierać przy użyciu świdra glebowego o średnicy co najmniej 8 cm z 9 punktów wybranych na powierzchni przez pobierającego, z tym, że odległość pomiędzy sąsiednimi punktami musi zawierać się w granicach 5 – 10 m. Jeżeli średnica świdra jest mniejsza, należy zwiększyć odpowiednio liczbę punktów. W przypadku gleb kamienistych do poboru próbek można używać szpadla. Przy wyborze punktów, z których pobierane będą próbki należy kierować się następującymi zasadami:

punkt powinien znajdować się co najmniej 1 m od pnia najbliższego drzewa,
punkt nie może znajdować się w miejscu takich zakłóceń jak nory zwierzęce, wykroty, ścieżki zwierzęce, itp.

Do pięciu wiader plastikowych o pojemności 10 l, oznakowanych 0-5, 5-10, 10-20, 20-40 oraz 40-80 należy pobierać po kolei próbki z odpowiedniej głębokości. Należy zwrócić uwagę, aby pobierać próbkę z głębokości całej warstwy. Po pobraniu próbek z ostatniego punktu, zawartość każdego wiadra trzeba dokładnie wymieszać i do płóciennego woreczka pobrać co najmniej 0,5 kg gleby.

Łącznie na jednej powierzchni pozyskać należy do 9 próbek gleby.

Próbki gleby zapakowane do oznakowanych woreczków płóciennych

Metodyka badań właściwości fizykochemicznych gleb leśnych

W próbkach zbiorczych – po wstępnej obróbce próbek (suszenie w temperaturze 40°C, rozdrobnienie próbek z poziomów mineralnych na młynku agatowym, a ektropróchnicy na młynku o częściach roboczych ze stali wanadowo-molibdenowej oraz przesianiu przez sito nylonowe) – mierzono następujące właściwości fizykochemiczne:

Odczyn w zawiesinie CaCl₂ – metodą potencjometryczną,
Zawartość węgla organicznego – na analizatorze Vario Max Cube metodą wysokotemperaturowego spalania z detekcja TCD,
Całkowitą zawartość azotu – na analizatorze Vario Max Cube metodą wysokotemperaturowego spalania z detekcja TCD,
Węglany metodą Scheiblera,
Zawartość P, K, Ca, Mg, Na, S, Ni, Cr, Fe, Al, Mn, Cd, Cu, Pb, Zn – na spektrometrze emisyjnym ICP – OES, po mineralizacji próbki „na mokro” w wodzie królewskiej,
Kwasowość wymienną i H⁺ – poprzez miareczkowanie kolorymetryczne wyciągu BaCl₂ o stężeniu 0,1 mol dm^-3 za pomocą NaOH,
Zawartość kationów wymiennych Ca, K, Na i Mg oraz Al, Fe i Mn – w wyciągu BaCl₂ o stężeniu 0,1 mol dm^-3 na spektrometrze emisyjnym ICP – OES,
Pojemność sorpcyjną – jako sumę kwasowości wymiennej oraz wymiennych form Ca²⁺, Mg²⁺, K⁺ i Na⁺,
Stopień wysycenia kompleksu sorpcyjnego zasadami wg równania: 𝑉 = 𝑆 𝑇 ∗ 100 [%]

gdzie:

S – suma wymiennych form Ca²⁺, Mg²⁺, K⁺ i Na⁺,

T – pojemność sorpcyjna gleby.